โควิดสายพันธุ์ใหม่ XBB.1.16 (อาร์คทูรัส) มีอะไรบ้างที่ควรรู้!

[siritidaphon]

โควิดสายพันธุ์ใหม่ XBB.1.16 (อาร์คทูรัส) มีอะไรบ้างที่ควรรู้!

โควิดอาร์คทูรัส

ไวรัสไม่เคยแผ่ว! ล่าสุดพบผู้ป่วยโควิดสายพันธุ์ใหม่ XBB.1.16 หรือ อาร์คทูรัส ในไทยร่วม 27 คน และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เนื่องจากไวรัสที่กลายพันธุ์มักมีความสามารถในการแพร่กระจายได้เร็วกว่า และหลบภูมิต้านทานได้ดีกว่า ทำให้หลายคนเริ่มกังวลไปตาม ๆ กัน

ความแตกต่างของโควิดอาร์คทูรัส เมื่อเทียบกับโควิด-19 สายพันธุ์เดิมคือ อาร์คทูรัสเป็นสายพันธุ์ที่ทำให้เกิดอาการตาแดงหรือตาอักเสบ มักพบในเด็ก หากติดเชื้อโควิดอาร์คทูรัส ผู้ป่วยจะยังคงมีอาการระบบทางเดินหายใจอย่าง ไข้ ไอ เจ็บคอ น้ำมูก คัดจมูก หรือปวดหัว ปวดเมื่อยตามร่างกาย เหนื่อยหอบ ท้องเสีย คล้ายกับสายพันธุ์เดิม แต่ข้อสังเกตที่เพิ่มมาคือ อาการคันตา เยื่อบุตาอักเสบ ขี้ตาเหนียว ลืมตาลำบาก

ทั้งนี้ ยังไม่มีการยืนยันว่าโควิดอาร์คทูรัสมีระดับความรุนแรงเพิ่มขึ้นกว่าเดิม ยังคงอัตราการเสียชีวิตน้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์ ใครที่เคยเป็นโควิด-19 มาก่อนแล้ว สามารถติดซ้ำได้ หากฉีดวัคซีนแล้วก็สามารถติดเชื้อได้ แต่จะช่วยลดความรุนแรงของอาการป่วย โดยเฉพาะวัคซีนรุ่นใหม่ (Bivalent Booster)

โดยโควิดอาร์คทูรัสมีระยะกักตัว 5 วัน หลังจากวันที่ 5 หากผู้ป่วยไม่มีไข้ สามารถออกจากการกักตัวได้ แต่ต้องสวมหน้ากากอนามัยอย่างน้อย 10 วัน ซึ่งวิธีตรวจหาเชื้อโควิด-19 ด้วย ATK และ Real-time PCR ยังสามารถตรวจคัดกรองโควิดอาร์คทูรัสได้

ผู้เชี่ยวชาญยังคงเฝ้าระวังโควิดอาร์คทูรัสอย่างใกล้ชิด และเน้นย้ำว่าควรเข้ารับวัคซีน Covid-19 ปีละ 1 เข็ม พร้อมกับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ สวมหน้ากากอนามัย และหมั่นล้างมืออย่างสม่ำเสมอ

Bivalent Vaccine วัคซีนเข็มกระตุ้น

ปัจจุบันการระบาดของโควิด-19 ได้แพร่กระจายจนเกิดการกลายพันธุ์ของไวรัสหลากหลายสายพันธุ์ แม้ยอดการติดเชื้อจะลดลงแต่ก็ยังไม่สามารถไว้ใจความรุนแรงของไวรัสสายพันธุ์ใหม่ ๆ ที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้ การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น จึงมีความสำคัญอย่างมาก โดยล่าสุดได้มีการนำเข้าวัคซีนรุ่นใหม่ วัคซีนชนิด bivalent ที่มีประสิทธิภาพและความปลอดภัยในระดับสูง
วัคซีนชนิด bivalent คืออะไร

วัคซีนไบวาเลนต์ (bivalent) เป็นวัคซีนแบบ 2 สายพันธุ์ ประกอบด้วย mRNA ของสายพันธุ์ดั้งเดิม และสายพันธุ์โอมิครอนอย่างละครึ่ง เพื่อนำมาใช้เป็นวัคซีนเข็มกระตุ้น โดยองค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา (US FDA) ได้อนุมัติวัคซีนไบวาเลนต์ แล้วในเดือนสิงหาคมปี 2565 ทั้งของ Moderna และ Pfizer
ประสิทธิภาพของวัคซีน

ผู้ผลิตวัคซีนโมเดอร์นา (Moderna) และวัคซีนไฟเซอร์ (Pfizer) ได้เผยแพร่ผลการทดสอบ เมื่อเปรียบเทียบระดับภูมิคุ้มกันก่อนและหลัง คนที่ฉีดวัคซีนแบบ 2 สายพันธุ์ไบวาเลนต์ พบว่ามีระดับภูมิคุ้มกันสูงกว่าคนที่ฉีดวัคซีนรุ่นเก่าอย่างมีนัยยะสำคัญ

ปัจจุบันผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์ยังไม่สามารถยืนยันได้ว่าวัคซีนชนิด bivalent สามารถป้องกันการติดเชื้อและรักษาระดับภูมิคุ้มกันในระยะยาวได้ดีแค่ไหน ยังคงต้องศึกษาทดลองเพื่อพัฒนาต่อไป เพราะไวรัสกลายพันธุ์ตลอดเวลา
ผลข้างเคียงของวัคซีน

เมื่อเปรียบเทียบระดับผลข้างเคียงของวัคซีนรุ่นใหม่ (วัคซีนแบบ 2 สายพันธุ์) และรุ่นเก่า (วัคซีนสายพันธุ์เดียว) พบว่าวัคซีนรุ่นใหม่มีเปอร์เซ็นต์ผลข้างเคียงเพิ่มขึ้นและมีภูมิคุ้มกันเพิ่มขึ้น โดยมีอาการหลักที่เหมือนกัน ดังนี้

    อาการปวดบริเวณที่ฉีด
    อ่อนเพลีย
    ปวดศีรษะ
    ปวดกล้ามเนื้อ
    อาการบวม
    มีไข้

ใครควรฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น bivalent ก่อน

ปัจจุบันประเทศไทยได้เริ่มฉีดวัคซีน bivalent เป็นวัคซีนเข็มกระตุ้นแล้ว
กลุ่มเป้าหมายในการฉีดวัคซีนไฟเซอร์ bivalent เข็มกระตุ้น

    บุคลากรทางการแพทย์ และเจ้าหน้าที่ที่ต้องสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วยโควิด
    ผู้ป่วยกลุ่ม 608 คือ กลุ่มเสี่ยงที่อาจเกิดอาการป่วยรุนแรง อาทิ ผู้ที่มีอายุมากกว่า 60 ปี ผู้ป่วย 7 โรคเรื้อรัง หรือผู้ป่วยติดเตียง
    ประชาชนทั่วไปที่มีความเสี่ยง เช่น สัมผัสกลุ่มเสี่ยง สัมผัสนักท่องเที่ยว

ซึ่งผู้ที่สามารถฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น bivalent ต้องเข้าหลักเกณฑ์ ดังนี้

    รับวัคซีนโควิด 19 มาแล้วอย่างน้อย 2 เข็ม
    หากฉีดเข็มที่ 3 ต้องห่างจากเข็มที่ 2 อย่างน้อย 3 เดือน / หากฉีดเข็มที่ 4 ต้องห่างจากเข็มที่ 3 อย่างน้อย 4 เดือน
    หากเป็นผู้ที่ได้รับวัคซีนโควิด 19 มาแล้วและเคยติดเชื้อ ควรฉีดหลังติดเชื้ออย่างน้อย 6 เดือน

สรุป

แม้โควิด-19 จะมีสถานการณ์การแพร่ระบาดที่มีจำนวนผู้ติดเชื้อลดลง แต่การกลายพันธุ์ของโรคและการแพร่กระจายยังมีอยู่ การได้รับวัคซีนที่เหมาะสมจึงยังจำเป็นเพื่อพร้อมรับมือกับไวรัสโควิดสายพันธุ์ใหม่ที่อาจเกิดขึ้นได้ในอนาคต